YEREL YÖNETİMLERİN GENÇ İŞÇİ İSTİHDAMI

GENÇLERİN İSTİHDAMI VE YEREL YÖNETİMLER



Doç. Dr. Adem Esen

Konya, Selçuklu Belediye Başkanı



Nüfus artış hızı azalmakla beraber toplam istihdamı barındıran tarım sektörü istihdamında hızlı bir azalma ortaya çıkmaktadır. Bunun yanında işgücünün eğitim seviyesi, işgücüne katılma oranı, eğitim ve istihdam arasındaki ilişkinin zayıflığı, rekabet gücü ve istihdam oluşturma kapasitesi yüksek bir bilgi toplumuna dönüşümde ciddi sorunlar ortaya çıkmaktadır.



Aşağıdaki tabloda ülkemizdeki nüfus artışı ve nüfus içindeki yaş gruplarının oranları verilmektedir.



Tablo1: Ülkemizdeki yaş grubuna göre nüfus ve yaş bağımlılık oranı, 1935-2000

Sayım yılı
Toplam
Yaş grubu-
Bilinmeyen
Toplam yaş
Yaş bağımlılık oranı
Genç bağımlılık oranı



0-14
15-64
65+

bağımlılık oranı
(65 + yaş)
(0 -14 yaş)

1935
16 158 018
6 662 593
8 795 512
628 041
71 872
82.89
7.14
75.75

1940
17 820 950
7 503 326
9 668 796
629 859
18 969
84.12
6.51
77.6

1945
18 790 174
7 421 263
10 717 968
626 543
24 400
75.09
5.85
69.24

1950
20 947 188
8 018 479
12 211 300
690 662
26 747
71.32
5.66
65.66

1955
24 064 763
9 475 220
13 729 233
822 408
37 902
75.00
5.99
69.01

1960
27 754 820
11 427 006
15 299 311
978 732
49 771
81.09
6.40
74.69

1965
31 391 421
13 148 624
16 953 850
1 242 525
46 422
84.89
7.33
77.56

1970
35 605 176
14 878 187
19 152 564
1 565 696
8 729
85.85
8.17
77.68

1975
40 347 719
16 330 203
22 086 237
1 853 251
78 028
82.33
8.39
73.94

1980
44 736 957
17 433 912
25 022 358
2 113 247
167 440
78.12
8.45
69.67

1985
50 664 458
19 010 138
29 432 295
2 125 908
96 117
71.81
7.22
64.59

1990
56 473 035
19 745 352
34 265 838
2 417 363
44 482
64.68
7.06
57.62

2000
67 803 927
20 220 095
43 701 502
3 858 949
23 381
55.10
8.83
46.27


Kaynak: TÜİK



Tabloya göre ülkemizdeki hızlı nüfus artış dönemi geride kalmıştır. Nüfus içinde 0-14 yaş gurubundaki nüfusun payı azalmakta, çalışma çağı nüfusu ve yaşlı nüfusun payları artmaktadır. Bu durum özellikle istihdam, sağlık ve eğitim alanında yeni politikaların geliştirilmesini gerektirmektedir. Bu arada konu, yerel yönetimlerin bu alandaki fonksiyonlarının artmasını güçlendirmektedir. Nüfus yapısındaki değişmelerin, uygulanacak doğru ve etkili istihdam ve eğitim politikalarıyla destekleyici rol oynaması beklenmektedir.



Dünya ekonomisindeki canlılığa ve istihdamdaki artışlara rağmen işsizlik, özellikle genç nüfus için pek çok ülkede sorun olmaya devam etmektedir. Nitekim aşağıdaki tablo bu durumu göstermektedir.



Tablo 2: İşsizlik oranı


2000
2005

Genel
6.5
10.3

Tarımdışı
9.4
13.6

Genç işsizlik
13.1
19.3

Liseüstü eğitimli genç işsizlik
28.2
30.9




2000 yılında % 6.5 olan genel işsizlik oranı 2001 krizinin de etkisiyle 2005 yılında % 10.3’e yükselmiştir. Tarım dışı işsizlik de aynı şekilde artmıştır. Genç ve eğitimli nüfus içindeki işsizlik oranının yüksekliği işgücü piyasasındaki önemli sorunlardan birisidir. Nitekim genç işsizlik genel işsizlikten iki kat daha fazladır. Tabloda liseüstü genç işsizlik oranında ciddi bir yükseklik olduğu görülmektedir. Bu sebeple gençlerin işsizliğini çözmeye yönelik politikalar üretilmesi, mesleki eğitim çalışmalarına ağırlık verilmesi gerekmektedir. Mesleki eğitimin kalitesinin yetersizliği ile hizmet içi ve hayat boyu eğitim eksikliği, kültürel faktörlerin yanı sıra sermaye birikimi ve teknolojik yenilenme süreçlerindeki yetersizlikler, işgücü verimliliğinin Avrupa Birliği ülkelerine göre daha düşük kalmasına sebep olmaktadır.



Şehirleşme, eğitim yetersizliği, iş bulamama, kültürel değişme veya yozlaşma gibi sebeplerle gençlerin aileden kopma gibi problemleri artmıştır. Gençlere iş piyasalarında fırsat eşitliği sağlanması, gençlerin aileleriyle ve toplumla iletişimlerinin daha sağlıklı hale getirilmesi, özgüvenlerini geliştirecek, yaşadıkları topluma aidiyet duygusu ve duyarlılıklarını artıracak, karar alma süreçlerine katılımlarını sağlayacak tedbirler alınacaktır. Gençlerin yerel yönetimlere katılmaları, talepleriyle ilgili taleplerini açıkça dile getirmelerini gerektirir. Bu sebeple onların sivil topluma etkili katılımını desteklemek, formel olmayan eğitim vb. yollarla amaçlarını belirlemek ile daha iyi eğitim, istihdam fırsatları, demokratik vatandaşlık konularına vurgu yaparak gençleri desteklemek önerilebilir.



2003-2005 yıllarında Avrupa Konseyi gençlik sektörü ile ilgili olarak şu hususlara önceliği vermiştir:
- Kültürlerarası diyalogu ve barışı desteklemek,

- İnsan hakları ve sosyal uyumda eğitim vermek,

- Katılımcı ve demokratik vatandaşlık,

konularında gençlik politikalarına uygun tespitler ve icraatlar yapmak.

Aynı kurumun Strasburg ve Budapeşte’de Avrupa Gençlik Merkezleri mevcuttur. Buralarda uluslar arası mesleki eğitim çalışmaları yapılmaktadır. Diğer organlardan, uluslar arası gençlik projelerine mali destek için Avrupalı Gençlik Vakfı (the European Youth Foundation) çalışmaktadır. Avrupa çapında bilim adamları, hükümet ve hükümet dışı gençlik organizasyonları arasında irtibat kurmak için iletişim ağı, Orta ve Doğu Avrupa ülkeleri için sivil toplumu güçlendiren çalışmalar, demokratik liderlik programları ile yerel ve bölgesel hayata gençlerin katılımları amacıyla “Genç Aktif vatandaşlar” ödülü (the Young Active Citizens Prize) diğer faaliyetleridir.



Avrupa Konseyi’nin gençlikle ilgili tavsiye kararları ve önerileri şunlardır:
- 1999, 59 nolu tavsiye, Avrupa 2000 Gençlik Katılımı: vatandaşlar olarak gençlerin rolü: Sürekli işsizlik, güvenilmez hayat şartları, politikada güven kaybı, elitizm gibi ekonomik, sosyal ve politik gelişmeler gelecekle ilgili kaygı oluşturmaktadır. Buna karşılık olumlu geleneksel değerler yok olmaktadır. Tavsiyelerde gençlere eğitim ve mesleki imkan sağlanması, vatandaşlık katılımı, hem bölgesel hem de Avrupa düzeyinde demokratik ve çoğulcu gençlik katılının sağlanması üzerinde durulmaktadır.

Gençlikle beraber karar alma ve eğitim, mesken, çevre, istihdam, sağlık gibi konularda kamu kurumlarıyla irtibat sağlanması üzerinde durulmaktadır.



- 1997, 43 sayılı Avrupa’da gençlerin şehirlerin ve bölgelerin faaliyetlerine katılım önerisi,

- 2003, 152 sayılı yerel ve bölgesel hayatta genç nüfusun katılımı ile ilgili Avrupa beratının yeniden düzenlenmesi ile ilgili öneri,

- 2006, 221 sayılı Avrupa bölgelerinde gençler arasında girişimcilik ruhunun teşviki ile ilgili öneri,

-2006, 198 sayılı Avrupa bölgelerinde genç nüfus arasında girişimci ruhunu teşvik ile ilgili tavsiye karar.



Gençler arasında girişimcilik ruhunun teşviki ile ilgili konulara ağırlık vermekte yarar vardır. Yerel ve bölgesel yönetimlerin rolü artmaktadır. Bu idareler, milli ekonominin bir parçası olmakla inovasyon ve girişimle, ekonominin kapasitesini genişletmek, istihdamı desteklemek önemli hale gelmiştir. Bununla birlikte ülkelerde bölgeler arasında ekonomik büyüme, girişimcilik gibi konularda ciddi oranda eşitsizlik de vardır. Bu sebeple girişimci eğitimi, mesleki eğitim ve mesleğe yöneltmeye öncelik verilmeli ve bu çalışmalar mali açıdan desteklenmelidir. Avrupa Birliği, 2003 yılı Yeşil Kitabında ele alınan Avrupa’da girişimcilik konusu 2004 yılı Aksiyon planında Avrupa Girişimcilik gündemi takip etmiştir. Bu çerçevede genç nüfus arasında girişimcilik davranışının geliştirilmesi üzerinde durulmuştur. Ulusal ve yerel düzeyler arasında bölgesel düzeyde gençlerin girişimciliğini özendirmek, kamu ve özel girişimlerle tutarlılığı ve koordinasyonu sağlamak, girişimcilik konusunda vatandaşları bilinçlendirmek, gençlere uygun programlar hazırlayarak konuyu gündemlerine taşımak, merkezi hükümetle beraber bu konuda stratejiler hazırlamak ve uygulamaya koymak üzerinde durulmuştur.



DPT 2007 yılı programında gençlere iş deneyimi kazandırma programları geliştirilmesi, bu çerçevede iş piyasasına girişlerinin kolaylaştırılması amacıyla iş yerlerinde geçici süreyle çalıştırılmasının sağlanması, kadınlar için esnek çalışma biçimlerinin uygulanması belirtilmiştir. Yine gençlerin ve kadınların girişimciliğe yönlendirilmesinden İşkur sorumlu tutulmakta, işbirliği yapılacak kuruluşlar KOSGEB, işçi ve işveren sendikaları konfederasyonları, meslek kuruluşları ve sivil toplum kuruluşları sayılmaktadır. Halbuki yerel yönetimler buna dahil edilmeliydi. Yine programda istihdam garantili mesleki eğitim programlarının yaygınlaştırılması üzerinde durulmaktadır. Burada da işbirliği yapılacak kuruluşlar arasında belediyeler bulunmamaktadır. Halbuki şehirlerde belediyeler meslek edindirme kursları (genellikle sonları MEK’le bitmektedir) ve il özel idarelerinin (kırsal kesime yönelik) önemli meslek edindirme faaliyetleri bulunmaktadır.



Ülkemizde genç işsizlerin ve bunlar içinde lise üstü eğitime sahip işsizlerin oranı ciddi olarak yüksektir. Bu sebeple ekonomik büyüme ve istihdam, sağlanması için girişimci eğitimi, mesleki eğitim ve iş hazırlığına öncelik verilmesinde yerel ve merkezi idarelerin önemli projeler hazırlaması gerekir.



Kaynaklar:

http//: www.coe.int/youth

http//: www.eycb.coe.int (European youth centre)

http//: www.training-youth.net (partnership on European youth worker training)

http//: www.dpt.gov.tr