TÜRKİYE TARIM ÜRÜNLERİ RAPORU-KAYISI

KAYISI
ağu

MART 2004 1. Giriş

Ülkemiz sahip olduğu iklim ve ekolojik özellikler bakımından bazı tropik meyveler dışında birçok meyvenin yetişmesine elverişlidir. Kayısının anavatanı Kuzeydoğu Çin, Orta Asya, İran-Kafkasya ve Anadolu’dur. Dünyanın diğer Alanlarına bu bölgelerden yayılmıştır.Kayısı (Prunus armeniaca L.), fazla nemden hoşlanmadığı için Karadeniz Bölgesinin çok nemli olan doğu kısımları ile kış soğukların çok şiddetli olduğu Doğu Anadolu Bölgesinin yüksek yaylaları dışında kalan hemen hemen her yerde yetiştirilebilmektedir.
Kayısı; kuru, dondurulmuş, konserve, pulp, nektar, konsantre, reçel, marmelat, pestil gibi çok çeşitli ürünlere işlenebilen bir meyvedir. Kayısı çekirdeğinden badem yağı, esans, futural ve aktif karbon üretilebildiği gibi yakacak olarak da faydalanılmaktadır.
Kayısı, içerdiği mineral maddeler ve vitaminler bakımından beslenmedeki önemi büyüktür. Kayısı sinir sistemine etki ederek zihinsel faaliyetlerin düzenlenmesinde, stresin azaltılmasında, sinirlerin düzenli çalışmasında, çocuklarda diş ve kemik gelişiminde, mide ve bağırsak sisteminin düzenli çalışmasında, kabızlığın önlenmesinde, kan yapımının artırılmasında oldukça faydalıdır. Ayrıca kalp kaslarını kuvvetlendirerek daha düzenli çalışmasını sağlar. Kansere karşı da koruyu bir etkisi vardır.
Tablo 1. 100 gr. Taze ve Kuru Kayısının Besin Değeri *
İçerik Taze Kuru
Su(5) 78,26 25,0
Enerji (cal) 80,22 294
Protein (gr) 0,78 3,61
Yağ (gr) 0,97 0,5
Karbonhidrat(g) 19,30 66,5
Vitamin B1 (mg) 0,025 0,1
Vitamin B2 (mg) 0,03 0,16
Vitamin C (mg) 10 12
Kalsiyum (mg) 9,2 22
Demir (mg) 0,52 3,88
Çinko (mg) 0,32 0,61
Sodyum (mg) 0,3 1,25
Potasyum (mg) 292 1269
Fosfor (mg) 23 108
Magnezyum (mg) 9,4 47,8
Karoten (mg) 1,0 2,5
Niasin (mg) 0,67 2,81




















Kaynak: Kayısıbirlik
*: Hacıhaliloğlu çeşidi baz alınmıştır.


KAYISI

2. Dünya Kayısı Üretimi Ve Tüketimi
2.1. Dünya Kayısı Üretimi
FAO verilerine göre 2003 yılı itibarıyla dünyada 381.278 hektar alanda kayısı üretimi yapılmakta olup elde edilen kayısı miktarı ise 2,5 milyon tondur. Ülkemiz, dünya taze kayısı üretiminden aldığı % 22,5’lik payla ilk sırada yer almaktadır. Türkiye’yi sırasıyla İran(%11), İspanya(%5,5), Pakistan(4, izlemektedir.
Tablo 2. Dünya Kayısı Yetiştirilen Alan,Üretimi Ve Verim(2003)
Yıllar Üretim Alanı(Ha) Üretim (Mt) Verim (Hg/Ha)
1998 378.042 2.495.908 66.022
1999 383.033 2.485.914 64.901
2000 390.229 2.767.849 70.929
2001 384.826 2.548.833 66.233
2002 384.662 2.705.693 70.339
2003 381.278 2.582.154 67.724
Kaynak:FAO
Tablo 3. Dünya Kayısı Üretiminde Önde Gelen Ülkeler Ve Üretim Miktarları(2003)
Üretim Alanı(Ha) Üretim (Mt) Verim (Hg/Ha)
Türkiye 63.500 580.000 91.339
İran 32.000 284.000 88.750
İspanya 24.500 142.300 58.082
Pakistan 13.000 125.000 96.154
İtalya 15.583 111.300 71.424
Fransa 15.000 111.000 74.000
Suriye 12.612 100.902 80.005
Kaynak:FAO
Dünyada oldukça sınırlı sayıda ülkede kayısı üretimi yapılmakta olup, buna bağlı olarak kuru kayısı üreten ülke sayısı da oldukça azdır. 2003 yılı itibarıyla dünya kuru kayısı üretimi 95.000 tondur. Ülkemiz 80.000 ton kuru kayısı üretimi ile dünya kuru kaysı üretiminin %84,21’ini tek başına karşılamaktadır. Dünya kuru kayısı üretiminde İran ve Pakistan diğer önemli üretici ülkelerdir.
2.2. Dünya Kayısı Tüketimi
Kayısı taze, kurutulmuş, ve konserve olarak yıl boyunca tüketilebilen bir meyvedir. Ülkelere göre değişmekle beraber yıllık kişi başı taze kayısı tüketimi 0,600 kg ile 2 kg arasında değişmektedir.
3. Türkiye Kayısı Üretimi Ve Tüketimi
3.1. Türkiye Kayısı Üretimi
2002 yılı verilerine göre toplam meyve üretimi 13,2 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Bu üretimin %23,6’lık kısmını sert çekirdekli meyveler oluşturmaktadır. Sert çekirdekli meyve grubu içinde üretim miktarının %10’unu kayısı oluşturmaktadır. Karadeniz Bölgesinin çok nemli olan doğu kısımları ile kış soğukların çok şiddetli olduğu Doğu Anadolu Bölgesinin yüksek yaylaları dışında kalan hemen hemen her yerde kayısı yetiştiriciliği yapılmakla birlikte, 2001 yılı verilerine göre üretimin yaklaşık %57’si Malatya ilimiz

tarafından gerçekleştirilmiştir. Bu ilimizi sırasıyla İçel(%9,5), Elazığ(%5,6), Iğdır(%3,4) ve Kahramanmaraş(%2,5) illerimiz izlemektedir.
Tablo 4. Ülkemizde Kayısı Üretimi Ve Ağaç Sayıları
Yıllar Meyve Veren
Ağaç Sayısı Meyve Vermeyen
Ağaç Sayısı Üretim (Ton)
1998 10.070.000 2.640.000 490.000
1999 10.380.000 2.650.000 335.000
2000 10.730.000 2.690.000 530.000
2001 10.925.000 2.565.000 470.000
2002 - - 315.000
2003* - - 440.000

Kaynak: DİE, *: Tahmin
Kayısı üretiminde yıllar itibarıyla dalgalanmalar görülmektedir. Özellikle üretimin yoğun olarak yapıldığı Malatya ilimizde bu durum bariz bir şekilde kendini göstermekte olup bu durumun en önemli nedeni ise ilkbahar geç donlarıdır.
Ülkemize yetiştirilen kayısılar sofralık ve kurutmalık olarak değerlendirilmektedir. Malatya ilimizde üretilen kayısının %90’ı kurutmalık olarak değerlendirilmektedir.Sofralık kayısı üretimi İçel, Hatay, Adana, İzmir, Kars ve Antalya’da yapılmakta olup ihracatımız yok denecek kadar azdır.
Tablo 5. Ülkemizde Kuru Kayısı Rekoltesi
Yıllar Üretim(Ton)
1998 90.000
1999 40.000
2000 120.000
2001 80.000
2002 31.250
2003* 80.000
Kaynak:TEAE
*: Ege İhracatçı Birlikleri

3.2. Türkiye Kayısı Tüketimi
Ülkemizde üretilen kuru kayısının %86’sı ihraç edilmektedir. Bu durumda kalan kısmın iç tüketime gittiğini varsaydığımızda kişi başı kuru kayısı tüketimi 166 gr olduğu ortaya çıkmaktadır. Besin değeri bakımından oldukça zengin olan kuru kayısı tüketimi ülkemizde arzu edilen seviyeye henüz ulaşamamıştır. Ülkemizde kişi başına yıllık taze kayısı tüketimi ise 3 kg. civarındadır. Besin değeri ve sağlık açısından son derece önemli olan bu ürünümüzün çeşitli tanıtım faaliyetleri ile iç tüketiminin artırılması gerekmektedir.

4. Üretim Sorunları
Üretim planlaması yapılarak, kayısının uygun yerlerde yetiştirilmesi sağlanmalıdır. Bölgenin ekonomik konumuna, ekolojisine göre çeşitler belirlenmelidir. Hangi bölgelerde sofralık, hangi bölgelerde kurutmalık veya sanayiye uygun çeşitlerin yetiştirileceği tespit edilmelidir.
Özellikle ilkbahar geç donları kayısı üretimini olumsuz etkileyen faktörlerden biridir. Don tehlikesinin bulunduğu rutubetli taban araziler ve soğuk havanın biriktiği vadi içlerinde kayısı bahçesi tesis etmemeye gayret gösterilmelidir.
KAYISI

4.1. Fidan Üretimi
Fidan üretimi daha çok özel sektör tarafından yapılmakta olup bununla birlikte kamu kuruluşları tarafından da üretim yapılmaktadır. Ülkemizde kaliteli, ismine doğru üretilmiş sertifikalı fidan üretim konusuna gereken önem verilmelidir.
Araştırma enstitüleri ile ziraat fakültelerinin ortaklaşa yürüteceği çalışmalar neticesinde geliştirilen hastalık ve zararlılara dayanıklı, iklim ve toprak koşullarına en iyi uyum sağlayan çeşitler üreticilere tanıtılarak, üreticilerimizin temin etmesi sağlanmalıdır.
4.2. Sulama
Yağışın yetersiz olduğu fazla kurak yerlerde ve özellikle süzek topraklarda sulama yapılmadığı takdirde ağaçların küçük kalması, meyve gözü ve meyve oluşumunun gerilemesi ve göze çarpan bir periyodiste meydana gelebilir. Bu gibi yerlerde verim ve kalitenin artırılması için sulamaya gereken önem verilmelidir. Kayısı ağacı öteki, meyve türlerine göre çok fazla su da istemez. Bu durumda sulama topraktaki nem kontrollerine göre yapılmalıdır.
Sulamada kullanılan elektriğin birim fiyatı çok yüksek olup, makul bir seviyeye getirilmelidir.
4.3. Gübreleme
Bilinçsiz ve yanlış yapılan gübreleme toprağın fiziksel ve kimyasal yapısını bozduğu gibi aşırılı gübreleme ile kuvvetli gelişim gösteren kayısılarda vejetatif büyüme artacak olup pişkinleşemeyen fidanlarda don riski artacaktır.
Bu nedenle gübreleme işlemleri toprak ve yaprak analizlerine göre yapılmalı, bu amaçla üretimin yoğun olarak yapıldığı yerlerde laboratuarlar sayı ve nitelik bakımından yeterli hale getirilmelidir.
Doğru gübre kullanımı konusunda gerekli eğitim ve yayım faaliyetleri yapılmalıdır.
4.4. Zirai Mücadele
Kayısı hastalık ve zararlıları ile mücadelede kültürel ve kimyasal programlar titizlikle zamanında yerine getirilmelidir. gereksiz kimyasalların kullanımından kaçınılmalıdır.
Kayısı bahçelerinde sulama, gübreleme, budama, zirai mücadele işlemleri aksatılmadan titizlikle, laboratuar analizlerine göre yapılmalıdır.
Zirai mücadele ilaçları ile bu ilaçları üreten ve satan ve firmalar denetlenmeli, ilaçlar etiketlerinde yazılan özellikleri taşımalıdır.
4.5. Kayısıda Kükürtleme
Kayısı kurutma işlemi gün kurusu veya kükürtleme ile yapılmaktadır. Kurutma süresini kısaltmak, tabii rengi korumak, böceklenmeyi önlemek ve muhafaza süresini artırmak amacıyla kükürtleme işlemi daha çok tercih edilmektedir. Nitekim toplam kuru kayısı üretiminin %80’inden fazlası kükürtleme yöntemi ile kurutulmaktadır. Gün kurusunda lezzet daha fazla olmasına rağmen dayanıklılık çok az ve renk daha kara olmaktadır.
Kükürtlemede en önemli sorun nem ve kükürt oranının ayarlanmasıdır. Türk Gıda Kodeksine göre kuru kayısıda maksimum kükürt miktarı 2000 ppm ve nem oranı da %25’dir. Yanlış ve fazla kükürtlemeden dolayı ihracatta zaman zaman sorunlar çıkabilmektedir. Kükürt kullanımı konusunda üretici bilinçlendirilmeli, bu amaçla gerekli eğitim faaliyetleri yapılmalıdır.
4.6. Araştırma, Eğitim Ve Yayım Faaliyetleri
Sektörde araştırma faaliyetleri gerek ziraat fakülteleri ve gerekse ilgili bakanlıklara bağlı araştırma kuruluşları tarafından yürütülmektedir. Kayısı konusunda araştırma yapan
KAYISI

kuruluşlar sofralık kayısı yetiştiriciliğinde çeşit geliştirme, hastalık ve zararlılara dayanıklılık, muhafaza olanakları, yetiştirme ve pazarlama sorunları üzerinde araştırmalarını sürdürmektedirler.
Ülke genelinde Araştırma-Geliştirme çalışmalarına gerekli destek verilmemektedir. GSMH’dan AR-GE çalışmalarına ayrılan payın düşük oluşu sektörde faaliyet gösteren kuruluşların altyapı eksikliklerine neden olmaktadır.
Araştırma-yayım-üretici koordinasyonu daha etkin bir hale getirilmeli ve eğitim faaliyetlerine gereken önem verilmelidir.
Ülkemizin yeni pazarlar bulması, üretimde çeşitliliğin sağlanması, kayısıların yetiştirilmesinden pazarlanıp tüketiciye ulaşana kadar olan süreçte çok yönlü “ar-ge” çalışmalarının gerçekleştirilip desteklenmesi gereklidir.
4.7. İç Tüketimin Azlığı
İç tüketim yetersizdir.Ülke insanımızın yeterli ve dengeli beslenmesi, piyasa dengelerinin sağlanması bakımından gerekli tanıtım faaliyetleri yapılarak gerek kuru, gerekse taze kayısı iç tüketim miktarı artırılmalıdır. Gıda sanayicilerimizin bu ürüne ilgi göstermesi sağlanmalıdır.
5. PAZARLAMA
Ülkemizde yaş meyve ve sebze ticaretinin düzenlenmesi 552 sayılı yasa ile yapılmaktadır. Bu durumda taze kayısının pazarlanmasında da bu yasa geçerli olmaktdır. 552 sayılı yasada asıl amaç yaş sebze ve meyveyi kayıt altına almak olduğundan, tüm yaş sebze ve meyvenin halden geçirilme zorunluluğu getirilmiş ve Hal dışındaki satışlar yasaklanmıştır.
Tarım ürünleri ticaretinin de, ekonominin diğer kesimleri gibi kayıt altına alınması amacıyla Yaş Meyve ve Sebze Ticaretinin düzenlenmesi ve Toptancı Halleri hakkındaki KHK’ nin değiştirilmesi gerçek ve tüzel kişilere Toptancı Hal kurma yetkisi vermiş ancak halen faal durumdaki toptancı hallerini, tasnif, ambalajlama ve soğuk hava depoları bakımından belli bir standarda kavuşturacak şartları sağlanmamıştır.
5.1. Pazarlama Yapısı
Ülkemizde üretilen kayısının bir kısmı hasattan hemen sonra piyasaya arz edilirken, büyük bir kısmı da kurutularak piyasaya sunulmaktadır. Kuru kayısı pazarlamasında aşağıdaki kanallar devreye girmektedir.

Kuru Kayısı Pazarlama Kanaları















5.2. Destekleme Politikası
Kayısı üreticisi ve işleyenlerine, direkt olarak yapılan bir destek bulunmamakta olup, destekleme alımı da mevcut değildir.
5.3. Dış Ticaret
5.3.1. İhracat
Dünyada her yıl yaklaşık 80-90 bin ton kuru kayısı ihracatı yapılmaktadır.Yıllara göre değişmekle birlikte dünya ihracatının %76-78’i ülkemiz tarafından gerçekleştirilmektedir. Kuru kayısı ihracatımızın %23’ü ABD’ye, %11’i İngiltere’ye, %9,6’sı Rusya’ya, %9,5’i Almanya’ya, %9’u Fransa’ya yapılmaktadır. Nitekim bu ülkeler dünyanın en büyük kuru kayısı ithalatçı ülkeleridir.Bu ülkelerin dışında çeşitli ülkelere kuru kayısı ihraç edilmektedir.
Tablo 6. Türkiye Taze Ve Kuru Kayısı İhracatı
Yıllar Kuru Kayısı Taze Kayısı
Miktar(Mt) Değer (1000$) Miktar(Mt) Değer (1000$)
1998 49.870 119.190 2.254 1.879
1999 55.402 126.169 738 768
2000 70.252 110.379 3.689 2.543
2001 85.670 88.106 5.740 3.769
2002 66.763 113.271 4.600 3.524









Kaynak:FAO



KAYISI

Dünyada 180 bin ton taze kayısı ihracatı yapılırken ülkemizin büyük bir potansiyeli olmasına karşın dünya taze kayısı ihracatından aldığı pay %2,6’dır. Taze kayısı ihracatımızın %34,6’sı Almanya’ya, %21’i Suudi Arabistan’a, %12,9’u Avusturya’ya, %10,8’i de Hollanda’ya yapılmaktadır. Dünyanın en önemli taze kayısı ithalatçıları AB ülkeleridir.Turfanda kayısı ise dünya pazarlarında önemli bir yere sahip olup yüksek gelir getirmektedir. Turfanda kayısı yetiştiriciliği için Akdeniz Bölgemiz önemli avantajlara sahiptir. Ancak bu avantajı gereği gibi değerlendirememektedir. Bu nedenle turfanda kayısı yetiştiriciliği ile birlikte sofralık kayısı yetiştiriciliğine gereken öne verilere ihracat imkanları artırılmalıdır.

5.3.2. İthalat
Önemli bir kayısı üreticisi olan ülkemiz kayısı ihracatçısı olması nedeniyle yapılan ithalat yok denecek kadar azdır.
Tablo 7. Türkiye Taze Ve Kuru Kayısı İthalatı
Yıllar Kuru Kayısı Taze Kayısı
Miktar(Mt) Değer (1000$) Miktar(Mt) Değer (1000$)
1998 2.002 1.153 11 2
1999 2.240 2.330 1 1
2000 1.324 1.794 51 3
2001 1.376 1.116 0 0
2002 808 1.051 0 0









kaynak: FAO
6. Pazarlama Sorunları
İran’dan gelen kalitesiz kuru kayısı ihracatta Türk kayısı imajını olumsu etkilemekte ve kayısı fiyatlarının düşmesine neden olmaktadır. Bu nedenle sınır ticareti yolu ile yurda kuru kayısı girişi önlenmelidir.
İhracat yapan firmaların sayısısın çok olması ve haksız rekabet yüzünden ihraç fiyatları düşmekte, beklenen döviz girdisi sağlanamamaktadır. Buna bağlı olarak üreticinin elde edeceği gelire de mani olunmaktadır.
Türkiye kuru kayısı ihracatının ortalama %70’i dökme denilen 12,5 kg’lık kutularla yapılmakta ve alıcı ülkeler tarafından küçük paketler haline getirerek tekrar pazarlamaktadır. Bu durum Türkiye için büyük katma değer kaybına yol açmaktadır. İhracatın ve ihracattan elde edilen gelirin artırılması bakımından dış pazar istekleri yönünde bir üretim yapılmalıdır. Bu amaçla üreticiye eğitim desteği sağlanmalı, ambalajlamaya gereken önemin verilmelidir.Ayrıca depolama koşulları iyileştirilmelidir.
Kuru kayısı pazarlamasında ve ihracatında karşılaşılan sorunlardan biride aşırı kükürtleme nedeniyle kayısıdaki kükürt oranının yüksek çıkmasıdır. Kükürt miktarına göre kayısı alımı yapılması sağlanmalıdır.
Taze kayısı ihracatında ürünün niteliğinin muhafaza edilmesi, ürününü yurt içi ve dışı tüketici gruplarına ulaştırılabilmesi için ön soğutma, frigorofik (soğuk zincir) kayısı taşımacılığın geliştirilmesi, hava yollarının tercih edilmesi sağlanmalıdır.
Taze kayısı ihracatı teşvik edilmelidir. Taze kayısı ihracatının artması kuru kayısı fiyatlarını da artıracağından üretici gelirleri de artacaktır.

Kayısının piyasadaki yerinin korunması için hem kalite standartlarının yerine getirilmesi hem de ürün çeşitlendirilmesi ve organik tarım ürünlerine olan talebin giderek arttığı günümüz koşullarında alternatif üretim şekillerine gidilmelidir.
7. Fiyat
İlkbahar geç donları üretimi etkileyen en önemli faktörlerden biridir.Üretimde meydana gelen dalgalanmalar fiyatları direkt olarak etkilemektedir.Üretim ve ihraç miktarına bağlı olarak fiyatlar değişebilmektedir.
Tablo 8. Kuru Kayısı Fiyatları
İş Yılı Baş Fiyat(TL/Kg)
1998/99 650.000
1999/00 1.100.000
2000/01 850.000
2001/02 950.000
2002/03 3.600.000
2003/04(24.09.03) 2.500.000
2003/04(21.01.04) 2.900.000
Kaynak: Kayısıbirlik
8. Sonuç ve Öneriler
Ülkemiz dünya taze ve kuru kayısı üretiminde ilk sırada yer almaktadır. Dünya taze kayısı üretiminin %22,5’ini, dünya kuru kayısı üretimin ise % %84,2’sini tek başına karşılamaktadır. Ülkemize sağladığı döviz girdisi bakımından stratejik öneme sahip olup, üstün besleyici özellikleri nedeniyle de tartışılmaz bir ürünümüzdür. Bu ürünümüzden gereği gibi istifade edilebilmesi bakımından,
• İran’dan gelen kalitesiz kuru kayısı ihracatta Türk kayısı imajını olumsu etkilemekte ve kayısı fiyatlarının düşmesine neden olarak haksız rekabete yol açmaktadır. Bu nedenle sınır ticareti adı altında yurda kaçak kuru kayısı girişi önlenmelidir.
• Kayısı kurutma işlemi gün kurusu veya kükürtleme ile yapılmaktadır. Kurutma süresini kısaltmak, tabii rengi korumak, böceklenmeyi önlemek ve muhafaza süresini artırmak amacıyla kükürtleme işlemi daha çok tercih edilmektedir.Kükürtlemede en önemli sorun nem ve kükürt oranının ayarlanmasıdır. Yanlış ve fazla kükürtlemeden dolayı ihracatta zaman zaman sorunlar çıkabilmektedir. Kükürt kullanımı konusunda üretici bilinçlendirilmeli, bu amaçla gerekli eğitim faaliyetleri yapılmalıdır.
• Türkiye kuru kayısı ihracatının ortalama %70’i dökme denilen 12,5 kg’lık kutularla yapılmakta ve alıcı ülkeler tarafından küçük paketler haline getirerek tekrar pazarlamaktadır. Bu durum Türkiye için büyük katma değer kaybına yol açmaktadır. İhracatın ve ihracattan elde edilen gelirin artırılması bakımından dış pazar istekleri yönünde bir üretim yapılmalıdır. Bu amaçla üreticiye eğitim desteği sağlanmalı, ambalajlamaya gereken önemin verilmelidir.Ayrıca depolama koşulları iyileştirilmelidir.
• Sofralık kayısı ihracatımız yok denecek kadar azdır. Turfanda kayısı yetiştiriciliği için Akdeniz Bölgemiz önemli avantajlara sahiptir. Ancak bu avantajı gereği gibi değerlendirememektedir. Bu nedenle turfanda kayısı yetiştiriciliği ile birlikte sofralık kayısı yetiştiriciliğine gereken öne verilerek ihracat imkanları artırılmalıdır.
• Üreticilerimizin pazarlamada karşılaştıkları sorunlardan biri de alivre satışlardır. Alivre satışlar nedeniyle üreticiler gelir kaybına uğratılmakta olup, alivre satışların önüne geçilmelidir.
• Ülkemizin ve üreticilerimizin kayısı üretiminden hak ettiği geliri elde edebilmesi için üreticilerin örgütlenmesi sağlanarak, eğitim faaliyetlerine gereken önem verilmelidir.
• Ürünün serbest piyasada fiyatının oluşabilmesi için çok fazla alıcı ve satıcının bir arada bulunması gereklidir. Bunun için ürün ihtisas borsaları oluşturulmalı ya da mevcut borsalara işlerlik kazandırılmalı, ticaret borsaları tescil kurumu olmaktan çıkarılmalıdır.
• Üretim planlaması yapılarak, kayısının uygun yerlerde yetiştirilmesi sağlanmalıdır. Bölgenin ekonomik konumuna, ekolojisine göre çeşitler belirlenmelidir. Hangi bölgelerde sofralık, hangi bölgelerde kurutmalık veya sanayiye uygun çeşitlerin yetiştirileceği tespit edilmelidir.
• Araştırma enstitüleri ile ziraat fakültelerinin ortaklaşa yürüteceği çalışmalar neticesinde geliştirilen hastalık ve zararlılara dayanıklı, iklim ve toprak koşullarına en iyi uyum sağlayan çeşitler üreticilere tanıtılarak, üreticilerimizin temin etmesi sağlanmalıdır.
• Sulamada kullanılan elektriğin birim fiyatı çok yüksek olup, makul bir seviyeye getirilmelidir.
• Ülke genelinde Araştırma-Geliştirme çalışmalarına gerekli destek verilmemektedir. GSMH’dan AR-GE çalışmalarına ayrılan payın düşük oluşu sektörde faaliyet gösteren kuruluşların altyapı eksikliklerine neden olmaktadır.
• Araştırma-yayım-üretici koordinasyonu daha etkin bir hale getirilmeli ve eğitim faaliyetlerine gereken önem verilmelidir.Ülkemizin yeni pazarlar bulması, üretimde çeşitliliğin sağlanması, kayısıların yetiştirilmesinden pazarlanıp tüketiciye ulaşana kadar olan süreçte çok yönlü “ar-ge” çalışmalarının gerçekleştirilip desteklenmesi gereklidir.
• Kayısının piyasadaki yerinin korunması, kalite standartlarının yerine getirilmesi, ürün çeşitlendirilmesi bakımından organik tarım ürünlerine olan talebin giderek arttığı günümüz koşullarında alternatif üretim şekillerine gidilmelidir.
• İç tüketim yetersizdir.Ülke insanımızın yeterli ve dengeli beslenmesi, piyasa dengelerinin sağlanması bakımından gerekli tanıtım faaliyetleri yapılarak gerek kuru, gerekse taze kayısı iç tüketim miktarı artırılmalıdır. Ürün çeşitlemesine gidilerek, gıda sanayicilerimizin bu ürüne ilgi göstermesi sağlanmalıdır.

YARARLANILAN KAYNAKLAR
8. Beş Yıllık Kalkınma Planı, Bitkisel Üretim ÖİK Komisyonu, Meyvecilik Alt Komisyonu Raporu, DPT, 2000.
Özbek, S., “Özel Meyvecilik”, Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları. No 128, Adana, 1978.
Malatya Tarım Master Planı, Malatya Tarım İl Müdürlüğü, Mart 2003.
KOÇAL, H., “Türkiye’de Kayısı Tarımı”, Eğridir Bahçe Online Tarımsal Bilgi-Magazin Dergisi, Eğridir Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü, Sayı 7, Şubat 2004.
KARAHOCAGİL, P., “Kuru Kayısı”, Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü, Sayı 3, Haziran 2003.
FİDAN, H., “Türkiye Ekonomisi Açısından Ayçiçeğinin Önemi”, Türkiye I. Yağlı Tohumlar, Bitkisel Yağlar ve Teknolojileri Sempozyumu, 22-23 Mayıs 2003, İSTANBUL.
Tarımsal Yapı (Üretim, Fiyat, Değer), 2001, Devlet İstatistik Enstitüsü.
5) www.kayısıbirlik.com
6)www.fao.org
2) www.igeme.org.tr
TZO